HÓA ĐƠN KHÁC TÊN DOANH NGHIỆP PHẢI ĐƯỢC KHẤU TRỪ THUẾ GTGT VÀ HẠCH TOÁN CHI PHÍ HỢP LÝ (*).
Luật gia-Kiểm toán viên Phạm Thế Vinh
GĐ Cty Tư vấn Luật & Kiểm Toán Hoàng Gia-SCCT
Vướng mắc hóa đơn khấu trừ thuế GTGT vì sai tên và mã số thuế của bên sử dụng:
Khi thuê nhà của người dân để làm trụ sở doanh nghiệp, thì đương nhiên doanh nghiệp phải trả thêm tiền điện, nước, điện thoại theo thực tế sử dụng. Tuy nhiên, nếu được chủ nhà cho phép (thực tế rất ít được chủ nhà chấp thuận vì sự phiền phức không chỉ cho chủ nhà khi cho thuê mà cả sau này khi doanh nghiệp chấm dứt việc thuê nhà) chuyển hoặc tách riêng hợp đồng đứng tên doanh nghiệp với các Công ty cung cấp điện, nước, điện thoại thì khi thanh toán các chi phí này, doanh nghiệp nhận được hóa đơn hợp lệ ghi tên doanh nghiệp và mã số thuế của mình. Ngược lại, nếu không được chủ nhà cho phép chuyển hoặc tách riêng hợp đồng đứng tên doanh nghiệp thì khi thanh toán các chi phí này, doanh nghiệp sẽ nhận được hóa đơn ghi tên chủ nhà và nếu chủ nhà là cá nhân thì thường không ghi mã số thuế, và như vậy, hóa đơn này sẽ bị cơ quan thuế cho là không hợp lệ (không những không được khấu trừ thuế GTGT mà còn bị xuất toán chi phí hợp lý) cho dù trong Hợp đồng thuê có ghi điều khoản doanh nghiệp thuê nhà phải trả tiền điện, nước, điện thoại cho nhà cung cấp. Hiện nay, cơ quan thuế chỉ mới chấp nhận cho trường hợp Doanh nghiệp thuê nhà khi trả các chi phí trên trực tiếp cho Doanh nghiệp cho thuê nhà theo thỏa thuận và nhận được Phiếu thu tiền điện…(nếu không có hóa đơn) của Doanh nghiệp cho thuê thì được hạch toán chi phí hợp lý (dĩ nhiên là không được khấu trừ thuế GTGT) theo Công văn 1633TCT/PCCS của Tổng Cục Thuế ngày 31/5/2005. Trước đây, ngày 12/7/2000, Tổng Cục Thuế có Công văn số 3025TCT/NV6 cho phép các hóa đơn điện, nước, điện thoại mang tên chủ nhà kèm với Phiếu chi tiền đúng với hóa đơn thì được khấu trừ thuế GTGT.
Áp dụng Luật dân sự và pháp luật kinh tế khi pháp luật thuế không quy định.
Trong trường hợp doanh nghiệp nhận được hóa đơn ghi tên chủ nhà và không ghi mã số thuế nêu trên, cơ quan thuế không nên máy móc áp dụng quy định về hóa đơn chứng từ để cho là không hợp lệ mà cần phải áp dụng Điều 419 Bộ Luật dân sự khi “thực hiện hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba” để xem hóa đơn này hợp lệ. Bởi vì, khi thực hiện hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba thì người thứ ba (doanh nghiệp thuê nhà) có quyền trực tiếp yêu cầu bên có nghĩa vụ (các Công ty cung cấp điện, nước, điện thoại) phải thực hiện nghĩa vụ đối với mình. Điều luật này có nghĩa là người thứ ba được thực hiện tất cả quyền và nghĩa vụ của Bên có quyền (chủ nhà, chủ đồng hồ điện, nước…) đã ghi trong Hợp đồng thuê nhà, doanh nghiệp thuê nhà được quyền thanh toán trực tiếp cho các Công ty cung cấp điện, nước, điện thoại mà không phải bị xem là thanh toán sai địa chỉ so với tên chủ nhà trên hóa đơn. Ở đây cần phân biệt chủ sở hữu đồng hồ điện, nước, số điện thoại với người sử dụng. Do hai bên không tách bạch riêng chủ sở hữu với chủ sử dụng điện, nước, điện nên phải áp dụng việc “thực hiện hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba” và trong trường hợp này, cơ quan thuế cần căn cứ vào người trực tiếp thanh toán để khấu trừ thuế GTGT cho đúng. Trường hợp này cũng cần được áp dụng cho doanh nghiệp bảo hiểm (người thứ ba) khi thực hiện quyền và nghĩa vụ của Bên có quyền (người được bảo hiểm) thanh toán tiền bồi thường thiệt hại theo hợp đồng giữa người được bảo hiểm với cơ sở sửa chữa tài sản, cơ sở khám chữa bệnh và nhận được hóa đơn ghi tên và mã số thuế (nếu có) của người được bảo hiểm mua hàng, dịch vụ chứ không phải tên của doanh nghiệp bảo hiểm mặc dù doanh nghiệp bảo hiểm phải chi trả.
Ngoài ra, hiện nay cơ quan thuế cũng đã áp dụng pháp luật kinh tế để chấp nhận hóa đơn mang tên cá nhân sáng lập viên, không có mã số thuế và không đúng địa chỉ trụ sở doanh nghiệp trong giai đoạn thành lập doanh nghiệp vẫn được kê khai khấu trừ thuế GTGT như Công văn số 318/TCT-DNK ngày 20/01/2006 của Tổng Cục Thuế đã ghi “Hợp đồng phục vụ cho việc thành lập Doanh nghiệp có thể được thành viên sáng lập hoặc người đại diện theo ủy quyền của nhóm thành viên sáng lập ký kết. Trường hợp doanh nghiệp được thành lập, thì doanh nghiệp là người tiếp nhận quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng đã ký kết” quy định trong Luật Doanh nghiệp.
Hy vọng sắp tới cơ quan thuế sẽ áp dụng Luật dân sự để chấp nhận tính hợp lệ của hóa đơn GTGT mà người thứ ba thực hiện như đã từng áp dụng từ khi triển khai Luật thuế GTGT trước đây./.
* Bài viết này đã đăng tin trên:
-Báo Diễn đàn Doanh nghiệp số 15 ngày 22/02/2006
-Diễn đàn Doanh nghiệp online (www.dddn.com.vn) ngày 27/02/2006